ویروس‌ها و باکتری‌هایی که شما را تنها یکبار بیمار می‌کنند
رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه با اشاره به اینکه معمولا سیستم ایمنی بدن بعد از قرار گرفتن در معرض برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها به دفاعی قوی‌تر ادامه می‌دهد، گفت: اینکار باعث میشود در صورت ظهور مجدد، بدن آمادگی بیشتری برای مبارزه با آن بیماری داشته باشد.
رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه با اشاره به اینکه معمولا سیستم ایمنی بدن بعد از قرار گرفتن در معرض برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها به دفاعی قوی‌تر ادامه می‌دهد، گفت: اینکار باعث میشود در صورت ظهور مجدد، بدن آمادگی بیشتری برای مبارزه با آن بیماری داشته باشد.
دکتر علیرضا ناجی در گفت و گو با روابط عمومی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری درباره برخی عفونت‌های ویروسی و باکتریایی که معمولا بیش از یکبار در یک فرد رخ نمی‌دهد توضیحاتی داد.
وی با اشاره به اینکه سلول‌های بدن در پاسخ ایمنی نقش دارند، اظهار کرد: سیستم ایمنی بدن دارای چیزی است که به عنوان "حافظه ایمنی" شناخته میشود، به این معنی که وقتی آن سلول‌ها پاتوژنی را می‌بینند که قبلا وارد بدن شده، نه تنها به خلاص شدن از مهاجم کمک می‌کنند، بلکه با افزایش کپی‌های بیشتری از آن سلول‌ها در برخورد اولیه، واکنش ایمنی را در مواجهه‌های بعدی نیز مدیریت می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی افزود: معمولا سیستم ایمنی بدن بعد از قرار گرفتن در معرض برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها و سایر پاتوژن‌ها به ساخت و دفاعی قوی‌تر ادامه می‌دهد تا بدن آمادگی بیشتری برای مبارزه با آن بیماری در صورت ظهور مجدد داشته باشد. ایمنی بلند مدت و قوی در مورد برخی از عوامل بیماریزای عفونی با تحریک قوی هر دو ایمنی ذاتی و اختصاصی استقرار می‌یابد.
پاسخ ایمنی اختصاصی منجر به تولید آنتی بادی‌ها توسط سلول‌های حافظه ای لنفوسیت B و همچنین واکنش ایمنی سلولی توسط سلول‌های خاطره ای لنفوسیت T خواهد شد که در برخورد های بعدی با پاتوژن بسیار قوی و موثر با پاتوژن ها برخورد خواهند کرد.
دکتر ناجی با بیان اینکه فعال شدن سیسستم ایمنی بدن ممکن است حتی زمانی اتفاق بیفتد که با میکروب یا ویروس آلوده شده‌اید، اما علائم بیماری را نشان نداده‌اید هم رخ می‌دهد که به آن بیماری بدون علامت می‌گویند.
وی توضیح داد: حتی اگر به آن علائم بیماری را نشان ندهید هم این مواجهه به سیستم ایمنی بدن شما کمک می‌کند تا آنتی‌بادی‌هایی بسازد که ویروس و نحوه حمله به آن را به یاد آورد.
این متخصص ویروس‌شناسی دانشگاه با اشاره به اینکه دلیل بزرگی که چرا یک بزرگسال مسن‌تر نسبت به بزرگسالان جوان‌تر در برابر عفونت آسیب‌پذیرترند، گفت: آنتی‌بادی‌‌ها در بدن سالمندان معمولا سریع‌تر از بین می‌رود و یا سیستم ایمنی ممکن است واکنش مناسب در مواجهه بعدی از خود نشان ندهند، بنابراین افراد مسن بیشتر احتمال دارد به بیماری‌های ویروسی مبتلا شوند.
به گفته استاد دانشگاه واکسیناسیون را راهکار مناسبی برای پیشگیری از بسیاری از بیماری‌هاست.
وی افزود: طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) یک واکسن با دفاع طبیعی بدن شما کار می‌کند تا به شما در ایجاد ایمنی در برابر بیماری به روشی ایمن کمک کند، بدون اینکه واقعا بیمار شوید.
وی اضافه کرد: سرخک measles، آبله‌مرغانchickenpox ، آبله smallpox، اوریون mumps، سرخچه rubella، پولیو polio ، تب زرد yellow fever، هپاتیت A وهاری rabies از جمله عفونت‌های ویروسی هستند که ایمنی بلند مدت در بدن ایجاد کرده و فرد معمولا یکبار به آن مبتلا میشود. در مورد هاری البته موارد بسیار استثنا در صورت زنده ماندن از بیماری مشاهده می شود. در خصوص آبله مرغان عفونت اولیه ایمنی بلند مدت ایجاد می‌کند اما فعالیت مجدد ویروس می‌توان زونا ایجاد کند. ایمنی بلند مدت ایجاد شده در برابر آبله مبنای ریشه کنی این بیماری با واکسن شد. در ضمن ایمنی بلند مدت در برابر عفونت‌های تب‌دنگی، البته اختصاصی سروتیپ های آن، ابولا ebola و زیکا zika نیز مشاهده میشود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه به آن اشاره کرد و گفت: البته ایمنی بلند مدت در برابر ویروس تب دنگی اختصاصی سروتیپ های آن است و تداوم ایمنی در برابر ابولا نیز وابسته به سوش‌های مربوطه است.
دکتر ناجی درباره عفونت‌های باکتریایی که معمولا بدن افراد را یکبار مورد حمله قرار می‌دهند نیز توضیح داد: سیاه‌سرفه، البته بلند مدت اما برای تمام عمر، دیفتری، تب تیفوئید سالمونلائی، باز هم اختصاصی سوش، طاعون (یرسینیا پستیس)، تب مخملک scarlet fever با عاملیت استرپتوکوکس‌های تب زا از این دسته‌اند.
عفونت‌های انگلی و قارچی از دیگر مواردی بود که استاد ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی به آن اشاره کرد و ادامه داد: توکسوپلاسموزیس و تا حدودی مالاریا می‌تواند ایمنی در مبتلایان ایجاد کند. در مورد مالاریا در طول زمان و برخوردهای متوالی در یک منطقه اندمیک می‌تواند به ایمنی تا حدودی پایدار منجر شود.
وی با بیان اینکه عفونت‌های قارچی عامل تب دره به نام coccidioides خواهد شد که بیماری coccidioidomycosis ایجاد می‌کند خاطرنشان کرد: این عفونت نیز معمولا پس از ابتلا ایمنی بلند مدت در بدن ایجاد می‌کند و همچنین می‌توان به هیستوپلاسموزیس نیز اشاره کرد که ایمنی و محافظت در برابر عفونت مجدد ایجاد میشود.
وی درپایان یادآور شد: اگرچه ایمنی بلند مدت دربرابرتعدادی از عفونت ها ایجاد میشود اما مدت زمانی پایداری آن با توجه به فاکتور های میزبانی، نوع سوش عامل عفونی، وضعیت سیستم ایمنی در هنگام مواجهه و کیفیت پاسخ آن می‌تواند متفاوت باشد. واکسن ایمن ترین راه حفاظت در برابر بیماری بوده که درآن راه ایمنی به روش بسیار ایمنن و بی خطر تقلید میشود.