مرکز آموزشی،پژوهشی و درمانی دکتر مسیح دانشوری

سازمان جهاني بهداشت روز 24 مارس مصادف با 4 فروزدین ماه را به عنوان روز جهاني مبارزه باسل انتخاب كرده ، به همین مناسبت روابط عمومی مرکز پزشکی دکتر مسیح دانشوری مصاحبه ای با دکتر افشین منیری متخصص بیماریهای عفونی، استادیار بخش عفونی این مرکز داشته که چکیده این مصاحبه به شرح ذیل می آید:

ايجاد همه گيري بيماري ايدز و متعاقب آن سل مقاوم به دارو، جهان كنوني را با تمام پيشرفت هاي عظيم در علم پزشكي از نظر كنترل بيماري سل، بيش از يك قرن به عقب برگردانده است.

بیماری سل چیست؟

دکتر افشین منیری درباره بیماری سل گفت: شايعترين عامل كشنده بالغين (حتي بيشتر از ايدز ومالاريا) در دنيا بيماري سل است كه تاكنون یک سوم از جمعيت جهان به ميكروب سل آلوده شده اند.وسالانه 10ميليون مورد جديد سل بروز مي كند.درحال حاضر بيش از 20ميليون نفر به بيماري سل مبتلا هستند ودر هر 4 ثانيه يك نفربه بيماري ودر هر10 ثانيه يك نفر از بيماري مي ميرند. هيچ بيماري ديگري همانند سل به اقتصاد جامعه لطمه نمي زند. بيماري سل داراي مرتبه هفتم جهاني بر اساس معيار DALY( شاخص فاصله سلامت كه وضعيت سلامت يك جمعيت را با جمعيت ايده آلي كه در آن هر كسي تا كهنسالي بدون بيماري زنده مي ماند، مقايسه مي كند) است .

این متخصص بیماریهای عفونی در تعریف سل گفت: سل يك بيماري عفوني است كه در اثر مجموعه مايكوباكتريوم هاي سلي (توبركلوزيس و ندرتا"  بوويس و آفريكانوم ) ايجاد مي شود.سل تمام اعضاي بدن را مبتلا مي كند ولي شايعترين نوع بيماري، سل ريوي است. وی خاطر نشان کرد: راه انتقال عفونت سل  هميشه راه تنفسي است. بيماري سل به دو شكل سل ريوي ( كه بيماري پارانشيم ريه را درگير كرده كه80% ابتلا را شامل مي شود)و سل خارج ريوي         ( ابتلاي ساير اعضاي بدن غير از ريه ها ). راه انتقال عفونت هميشه راه تنفسي است و سل خارج ريوي بندرت قابل انتقال است .

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره شدت بيماري سل اظهار داشت: شدت این بیماری بر اساس تعداد باسيل - وسعت بيماري –محل آناتوميك تعيين مي شود. عفونتسلی یا آلودگی به میکروب سلزمانی اتفاق می افتد که فرد باسیل سل را در بدنش حمل کند اماتعداد باکتری ها کم بوده و درحالت خفته قرار داشته باشند دراین حالت این باکتری های خفته تحت کنترل سیستم دفـاعی بـدن بـوده و باعـث بیماری نمی شوند بسیاری از مردم جهان به این عفونت دچار بوده ودر عـین حـال سالم می باشند

استاد یار بخش عفونی مرکز پزشکی دکتر مسیح دانشوری ادامه داد: بیماریسل حالتی است که در آن یک یا چند ارگان بدن بیمار شده و ابـتلای خـود را با بروز علائم و نشانه های بالینی متظاهرمی کنند؛ که این امر بدلیل آن است کـه باسیل های سل موجود در بدن شروع به تکثیر نموده و تعدادشان بـه حـدی میرسـدکه بر دفاع بدن غلبه می کند.

راه های انتقال بیماری سل کدامند؟

دکتر منیری مهمترین منبع عفونتبیماری سل را شخص  مبتلا به سل ریوی کـهسرفه می کند دانست و گفت: این شخص  معمولا دارای گسترده خلط مثبـت اسـت و سـرفه در چنـین فـردی سبب ایجاد ذرات کوچک عفونی می شود که این ذرات از ترشحات تنفسی با قطری معمولا کمتر از 5میکرومتر و حاوی باسیلهای سل تشکیل شده اند .هرسـرفه قـادراست تا3000 ذره عفونی را تولید کند. وی افزود:این ذرات عفونی همچنین می توانند از طریق صحبت کردن، عطسه، بیرون انداختن آب دهان و آواز خواندن در هوا منتشر شده و مدت ها بصورت معلق در هوا باقی بمانند.

این عضو هئیت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره از بین بردن باسیل های سل گفت: تابش مستقیم نور خورشید بمدت 5 دقیقه باسیل های سل را می کشد.اما ایـنارگانیسم ها می توانند مدت ها در تاریکی زنده بمانند .به همین دلیل است انتقال بیماری در مکان های بسته صورت می پذیرد.

دکتر منیری درباره چگونگی از بین رفتن میکروب سل عنوان داشت: ميكروب سل در خلط كاملاً خشك شده و يا در گرد و غبار معلق پس از 8 تا 10 روز از بين مي رود. اين ميكروب در خاك سرد و سايه دار حداقل 6 ماه زنده مانده و در خلط در حال پوسيدن و تجزيه، هفته ها و ماهها مقاومت دارد. لذا هواي اطاق آلوده شده به ميكروب سل توسط بیمار، مي تواند حتي در زمان غياب بیمار نيز موجب انتقال بيماري گردد.وی افزود: عموما ذرات عفونی مذکور به قـدری کوچکنـدکه از مکانیسم های دفاعی برونش ها و مجاری تنفسی عبور کـرده وبـه آلوئـل هـای ریوی یعنی محلی که درآن تکثیرباسیل ها و عفونت آغاز می شودراه می یابند.

راههای جلوگیری از انتقال بیماری سل:

1-     ميكروب سل توسط بیمار از طريق سرفه، عطسه ، خنده و صحبت كردن در فضاي اتاق پراكنده مي شود.

2-     سل غير ريوي (خارج ريوي)، از نظر انتقال ميكروب سل و مسري بودن براي اطرافيان خود مشكلي ايجـــــاد نمي كند.

3-     در سل ريوي، قدرت سرايت بيماري معمولاً پس از دو هفته از شروع درمان دارويي ضد سل ریوی از بين مي رود، لذا نكات زير در مورد كاهش انتقال ميكروب سل از بیمار به اطرافيان، تنها در اوايل شروع درمان سل توصيه مي شود:

4-     توصيه مي شود در محيط هاي بسته كمتر صحبت، خنده، عطسه و يا سرفه شود.

در چند هفته اول درمان دارويي بايد همواره بخصوص در فضاهاي بسته از ماسك بيني –دهاني چند لايه غيركاغذي استفاده شود.

5-      بايد به هنگام سرفه و يا عطسه جلوي دهان خود را با دستمال كاغذي پاكيزه بپوشانيد

6-      بايد از انداختن خلط در معابر و زمين ، چه در خانه و چه در بيرون جداً خودداري نماييد.

7-     هواي اتاق آلوده به ميكروب سل حتي در زمان غياب بيمار نيز خطر سرايت دارد. لذا نكات ايمني را بايد در هر حالت رعايت گردد.

8-     اتاق بيمار بايد رطوبت كم داشته و آفتابگير و با تهويه مناسب بوده بطوريكه جريان هوا از داخل ساختمان به داخل اتاق و از داخل اتاق به فضاي باز بيرون ساختمان باشد.

9-     نور مستقيم آفتاب در كشتن ميكروب سل بسيار موثر است، لذا توصيه مي شود اتاق شما طوري انتخاب شود كه حداكثر زمان آقتاب گيري را داشته باشد.

10-   البسه، ظروف غذا، در و ديوار اتاق، نقشي در انتقال ميكروب سل ندارند. لذا نيازي به جدا سازي آن نبوده و آنها را مي توان بطور معمول نظافت و شستشو كرد. ولي توصيه مي شود كه از تكاندن البسه و ملحفه بيمار قبل از شستشو خودداري فرماييد.

11-  در صورت ريختن خلط بر روي سطوح اشياء و يا كف زمين مناسب است كمي ماده ضدعفوني نظير ساولن و يا مايع سفيد كننده البسه (نظير وايتكس) بر روي آن ريخته و آن را طبق معمول تميز نماييد.

كودكان نسبت به عفونت سل حساس هستند، لذا توصيه    مي شود از نزديك شدن به آنها و يا ورود اطفال به داخل اتاق خود جداً جلوگيري كنيد.

وی در پایان اظهار افزود: امیدواریم در صورتيكه از اطرافيان بیمار كسي دچار سرفه طولاني مدت است، جهت معاينه به پزشك  متخصص مراجعه نماید.