مرکز آموزشی،پژوهشی و درمانی دکتر مسیح دانشوری

«محافظت از کودکان در برابر ترفندهای صنایع دخانی»
امسال نیز بار دیگر سازمان بهداشت جهانی و پیشگامان بهداشت عمومی از سراسر جهان گرد آمدند تا آگاهی را در مورد اثرات مخرب صنایع دخانی بر جوانان افزایش دهند.
موضوع امسال روز جهانی بدون دخانیات متمرکز است بر پایان‌دادن به قربانی‌ شدن جوانان با محصولات مضر دخانی. این گفتمان بستری را برای جوانان، سیاست‌گذاران و حامیان کنترل دخانیات در سراسر جهان فراهم می‌کند تا درباره این موضوع بحث کنند و از دولت‌ها بخواهند سیاست‌هایی را اتخاذ کنند که از جوانان در برابر ترفندهای صنایع دخانیات و صنایع وابسته محافظت می‌کند.
اگرچه به دلیل تلاش‌های بی‌دریغ جامعة کنترل دخانیات مصرف دخانیات در گذر زمان کاهش یافته است، اما همچنان باید اقدامات بیشتری برای محافظت از این گروه‌های آسیب‌پذیر انجام شود.
بر اساس آمارهای سال 2022، در سراسر جهان، حداقل 37 میلیون نوجوان 13 تا 15 ساله یکی از انواع دخانیات را مصرف می‌کنند. در منطقه اروپایی سازمان بهداشت جهانی 5/11 درصد از پسران و 1/10 درصد از دختران 13 تا 15 ساله مصرف‌کننده دخانیات هستند (4 میلیون نفر).

چرا صنایع دخانی نوجوانان را هدف قرار داده است؟
برای ادامه کسب میلیاردها دلار درآمد، صنایع دخانی باید سالانه میلیون‌ها مشتری را که می‌میرند و آنهایی که مصرف دخانیات را ترک می‌کنند، جایگزین کند. برای دستیابی به این هدف، تلاش می‌کند محیطی فراهم کند که جذب محصولات خود را در بین نسل بعدی ترویج دهد، مثلاً از طریق کمک به وضع قوانین ضعیف برای اطمینان از در دسترس بودن و مقرون به صرفه بودن محصولاتشان. این صنایع همچنین محصولات و ترفندهای تبلیغاتی را توسعه می‌دهند که برای کودکان و نوجوانان جذاب است و از طریق رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های پخش به آنها دسترسی پیدا می‌کند.
محصولاتی از قبیل سیگارهای الکترونیکی و کیسه‌های نیکوتین در بین جوانان در حال کسب محبوبیت بیشتری هستند. برآورد می‌شود 5/12 درصد از نوجوانان در سراسر اروپا طی سال 2022 از سیگار الکترونیکی استفاده کرده‌اند، در حالی که این رقم در بزرگسالان 2 درصد است. در برخی از کشورهای منطقه، میزان استفاده از سیگار الکترونیکی در میان کودکان مدرسه‌ای 2 تا 3 برابر بیشتر از میزان مصرف سیگار است.

 

این صنعت عامدانه وابستگی مرگبار را به نوجوانان می‌فروشد، بنابراین برنامه‌های روز جهانی بدون دخانیات در سال2024 از دولت‌ها و جامعه کنترل دخانیات می‌خواهد تا از نسل‌های فعلی و آینده محافظت کرده و صنایع دخانی را در قبال آسیب‌های ناشی از آن مسئول بدانند.

جوانان وارد عمل می‌شوند و از مواجهه با دخانیات صحبت می‌کنند
امسال روز جهانی بدون دخانیات برای جوانان در سراسر جهان بستری فراهم می¬کند که از دولت‌ها بخواهند آنها را در برابر ترفندهای مرگ‌بار بازاریابی صنایع دخانی محافظت کنند. این صنعت جوانان را برای یک عمر منفعت مورد هدف قرار می‌دهد و موج جدیدی از اعتیاد به‌وجود می‌آورد. کودکان در سراسر جهان بیش از بزرگسالان از سیگار الکترونیکی استفاده می‌کنند و برآورد می‌شود که 37 میلیون نوجوان 13 تا 15 ساله دخانیات مصرف می‌کنند. از این‌رو، سازمان بهداشت جهانی برای نوجوانان سراسر دنیا یک راهپیمایی آنلاین فراهم دیده و اعلام کرده است «در این راهپیمایی آنلاین نوجوانان ما به ما بپیوندید تا در مورد آن‌چه برای روز جهانی بدون دخانیات امسال و آخرین تلاش‌های آنها در کنترل دخانیات در راه است بشنوید». در این برنامه گروه حامیان نوجوانان سازمان بهداشت جهانی، گروه کودکان بدون دخانیات و اعضای معاهده جهانی کنترل دخانیات شرکت دارند. وقت آن است که قدم برداریم و برای آینده‌ای سالم بایستیم! حامیان نوجوانان در سراسر جهان علیه صنایع دخانی موضع می‌گیرند و به نفوذ مخرب و ترفندهای بازاریابی آنها برای قربانی کردن نوجوان «نه» می‌گویند.

روز شمار هفته ملی بدون دخانیات ۱۴۰۳ اعلام شد
آیین گرامی‌داشت هفته ملی بدون دخانیات با شعار «حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات؛ حق و مسئولیت همگانی» که از سوی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین شده است، برگزار خواهد شد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق اصناف ایران، بنابر نامه ارسالی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به اتاق اصناف ایران، هر ساله به مناسبت گرامیداشت روز جهانی بدون دخانیات در تاریخ ۳۱ می، مصادف با دهم خرداد، اقدامات هماهنگ و گسترده‌ای در سراسر جهان حول محور شعار سازمان جهانی بهداشت، با هدف ارتقای آگاهی جهانی در مورد اثرات زیان‌بار استفاده از محصولات دخانی و قرارگرفتن در معرض دود دست دوم و پیشگیری از مصرف دخانیات انجام می‌شود.
سازمان جهانی بهداشت برای پویش روز جهانی بدون دخانیات ۲۰۲۴ شعار «حفاظت از کودکان در برابر مداخلات صنعت دخانیات» را تعیین کرده‌اند که اهمیت حفاظت از سلامت کودکان در برابر ترفندهای گوناگون صنایع دخانی و پیشگیری از مصرف دخانیات را بیش از پیش حائز اهمیت می‌کند.
در این راستا مقرر است طبق سنوات قبل، فعالیت‌ها و اقداماتی در قالب برگزاری پویش ملی با هدف تقویت مطالبه‌گری برای اجرای قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات و معاهدات بین المللی در این زمینه با همکاری سازمان ها و ارگان های ذی‌ربط انجام شود. لذا اتاق اصناف ایران به اطلاع اتاق‌های اصناف سراسر کشور می‌رساند؛ روز شمار هفته ملی بدون دخانیات ۱۴۰۳ به شرح ذیل است:
شنبه ۵ خرداد: حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات: ضامن نسل بدون دخانیات
یکشنبه ۶ خرداد: حفاظت از کودکان و نوجوانان؛ با ترویج اماکن عاری از دخانیات
دوشنبه ۷ خرداد: حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات؛ با قوانین بازدارنده و موثر
سه شنبه ۸ خرداد: حفاظت از کودکان و نوجوانان؛ با جلوگیری از نمایش و تبلیغ مصرف دخانیات
چهارشنبه ۹ خرداد: حفاظت از کودکان و نوجوانان؛ با جلوگیری از تولید و فروش سیگار الکترونیکی و محصولات نوپدید دخانی
پنجشنبه ۱۰ خرداد: حفاظت از کودکان و نوجوانان: با آموزش و توانمندسازی همگانی در برابر دخانیات
جمعه ۱۱ خرداد: حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات؛ با آموزه‌های دینی
سازمان جهانی بهداشت به طور رسمی کمپین «دروغ ها را متوقف کنید» را به عنوان یک ابتکار حیاتی برای محافظت از جوانان در برابر صنعت دخانیات و محصولات کشنده آن با فراخوان برای پایان دادن به مداخله صنعت دخانیات در سیاست های بهداشتی راه اندازی کرده است. شعار هفته بدون دخانیات ۱۴۰۳ در ایران نیز حفاظت از کودکان و نوجوانان در برابر دخانیات؛ حق و مسئولیت همگانی تعیین شده است.
شعار هفته بدون دخانیات ۱۴۰۳ بر پایه مستندات و شواهد جدیدی از «شاخص مداخله جهانی صنعت دخانیات ۲۰۲۳» قرار دارد، که نشان می‌دهد تلاش‌ها برای محافظت از سیاست‌های بهداشتی در برابر افزایش مداخله صنعت دخانیات در سراسر جهان بدتر شده است.
هدف کمپین روز جهانی و شعار هفته بدون دخانیات ۱۴۰۳ تقویت صدای جوانان، افشای تاکتیک‌ها و ترفندهای صنعت تنباکو و افزایش آگاهی عمومی در مورد نیاز به دفاع از سیاست‌های بهداشتی و حفاظت از سلامت نسل‌های آینده است.
گروه‌های جوانان در سرتاسر جهان از کشورها خواستند تا «تصمیم‌هایی اتخاذ کنند که ما را در برابر شیوه‌های مداخله دخانیات و صنایع مرتبط محافظت می‌کند.»
سازمان جهانی بهداشت در کنار جوانانی در سراسر جهان می ایستد که از دولت ها خواسته اند از آنها در برابر صنعت مرگباری محافظت کنند که آنها را با محصولات مضر جدید هدف قرار می دهد در حالی که آشکارا در مورد تأثیرات سلامتی دروغ می گویند. دکتر رودیگر کرچ، مدیر ارتقای سلامت سازمان جهانی بهداشت، گفت: ما از همه کشورها می‌خواهیم که از سیاست‌های بهداشتی در برابر این صنعت مرگبار محافظت کنند و به آنها اجازه ندهند در جایگاه سیاست‌گذاری قرار بگیرند.
صنعت دخانیات سعی می‌کند از طریق دادگاهی کردن دولت‌ها یا ارائه مشوق‌های مالی و غیرنقدی برای تأثیرگذاری بر سیاست‌های کنترل دخانیات، بر سیاست های کنترل دخانیات دخالت کند.
صنعت دخانیات همچنان به دروغگویی به مردم ادامه می دهد و از راه های مختلف برای انتشار اطلاعات نادرست استفاده می کند، از جمله از طریق:
• گروه های پیشرو و اشخاص ثالث
• تأثیرگذاران در رسانه های اجتماعی
• رویدادهای حمایت شده
• تأمین مالی دانشمندان و تحقیقات مغرضانه
• حمایت از ابتکارات مسئولیت اجتماعی مشارکتی
سازمان جهانی بهداشت با درک تلاش‌های بی‌وقفه صنعت دخانیات برای عرضه محصولات خود به گروه‌های آسیب‌پذیر، به‌ویژه جوانان، متعهد به افشای تلاش‌های صنعت برای تضعیف سیاست‌های بهداشتی است و از سیاست‌گذاران می‌خواهد که در برابر نفوذ صنعت دخانیات محکم بایستند. صنعت دخانیات سابقه طولانی در دروغگویی به مردم دارد، حتی اصرار دارد که سیگار باعث سرطان ریه نمی شود. امروزه می دانیم که تنباکو باعث ۲۵ درصد از سرطان ها می شود و سالانه بیش از ۸ میلیون نفر را می کشد، اما این صنعت همچنان به بازاریابی محصولات «جدید» و به اصطلاح «ایمن تر» که می دانیم برای سلامتی مضر است ادامه می دهد، و هر ساله میلیاردها محصول تولید می کند. با توجه به مرگ زودرس نیمی از مصرف کنندگان دخانیات، حفظ بازار تنباکو و نیکوتین به شدت به جذب مصرف کنندگان جدید و جوان وابسته است و شرکت های دخانیات از تاکتیک های متعددی برای جلب اعتماد و علاقه جوانان در سنین پایین استفاده می کنند.
منتول و سیگارهای طعم دار و سیگارهای الکترونیکی با طعم آب نبات با طرح های چشم نواز به محبوبیت این محصولات در بین نسل جوان کمک زیادی کرده است و این در حالی است که بسیاری از مصرف کنندگان تا حد زیادی از اثرات منفی آن بر سلامتی خود بی خبرند.
همچنین تبلیغات سیگار در فیلم ها و سینما و القای احساسات مختلف همراه با سیگار به مخاطب سبب تاثیر مخرب روانی بر مخاطب شده و کودکان و نوجوانان را مستعد مصرف می کند.
صنعت دخانیات به ویژه در مواجهه با افزایش مقررات و کمپین های بهداشت عمومی علیه سیگار کشیدن، از انواع ترفند ها و استراتژی های بازاریابی برای ترویج محصولات خود استفاده می کند، در اینجا برخی از تاکتیک های مورد استفاده آورده شده است:
1. تغییر در محدودیت‌های بازاریابی: علیرغم محدودیت‌های گسترده در تبلیغات، تبلیغ و حمایت از دخانیات، در رسانه های عمومی، شرکت‌های دخانیات راه‌های خلاقانه‌ای برای غلبه بر این موانع پیدا می‌کنند، مانند انتقال به پلتفرم‌های رسانه‌های دیجیتال که مقررات ممکن است سخت‌گیری کمتری داشته
2. بسته‌بندی جذاب: شرکت‌ها از بسته‌بندی جذاب برای جلب توجه به محصولات خود استفاده می‌کنند و اغلب جمعیت‌های جوان‌تر را با طراحی‌های شیک و رنگارنگ هدف قرار می‌دهند.
3. تبلیغات در محل فروش: محصولات دخانی به طور برجسته در نقاط فروش نمایش داده می شوند تا خریدهای فوری و شناسایی برند را تشویق کنند.
4. حمایت مالی: حتی با وجود محدودیت در تبلیغات مستقیم، شرکت های دخانیات از رویدادهایی مانند ورزش حمایت می کنند تا به طور غیرمستقیم محصولات خود را بازاریابی کنند.
5. گسترش برند: این ترفند شامل قرار دادن مارک های محصولات دخانی بر روی محصولات غیر دخانی مانند آدامس یا خمیر دندان برای حفظ دیده شدن نام تجاری در بازار است.
6. رسانه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرها: این صنعت به اینفلوئنسرها پول می‌دهد تا درباره محصولات دخانیات در رسانه‌های اجتماعی بدون افشای پاداش پست ارسال کنند و مخاطبان جوانی را هدف قرار می‌دهند که زمان زیادی را آنلاین می‌گذرانند.
7. تبلیغات پنهان: تبلیغات مخفی یکی دیگر از استراتژی های دیجیتالی است که در آن صنعت از طریق تبلیغات آنلاین، مسابقات، آزمون ها و ویدئوهایی که بینندگان را تشویق می کند تا در حساب های رسانه های اجتماعی خود مشارکت کنند و به اشتراک بگذارند، جوانان را هدف قرار می دهد.
این تاکتیک‌ها برای ایجاد تقاضا برای سیگار و سایر محصولات دخانی از طریق ترغیب جوانان به آزمایش، کاهش انگیزه سیگاری‌ها برای ترک، و تشویق سیگاری‌های سابق به این کار طراحی شده‌اند. سازگاری صنعت در رویکردهای بازاریابی خود به آن اجازه می دهد تا علی رغم تلاش های بهداشت عمومی برای محدود کردن مصرف دخانیات، به دستیابی به مشتریان جدید و حفظ مشتریان موجود ادامه دهد. صنعت دخانیات مبالغ هنگفتی را برای لابی کردن علیه سیاست‌های کنترل دخانیات سرمایه‌گذاری می‌کند و سازمان‌هایی را که منافع آن را ارتقا می‌دهند، تامین مالی می‌کند.
این تاکتیک‌های دخانیات، اگر کنترل نشوند، آسیب‌های غیرقابل اندازه‌گیری به سلامت عمومی وارد می‌کنند. علاوه بر این، تولید و استفاده از تنباکو و فرآورده‌های نیکوتینی تأثیر مخربی بر سایر مسائل حیاتی مانند محیط زیست، سلامت روان و کار کودکان دارد.

گردآوری: دکتر غلامرضا حیدری رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات بیمارستان دکتر مسیح دانشوری

منبع:
https://www.who.int/campaigns/world-no-tobacco-day/2024